Τι είναι η θερμοκρασιακή αναστροφή;
Η θερμοκρασιακή αναστροφή είναι ένα φαινόμενο που συμβαίνει στην ατμόσφαιρα, όπου η θερμοκρασία αυξάνεται με το ύψος, αντί να μειώνεται όπως είναι συνήθως. Αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις στη μετεωρολογία και μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα του αέρα και τα καιρικά φαινόμενα.
Πέμπτη, 16 Ιανουαρίου 2025 | 10:30
Χαρακτηριστικά της θερμοκρασιακής αναστροφής:
Αντίστροφη θερμοκρασία: Σε κανονικές συνθήκες, η θερμοκρασία μειώνεται καθώς αυξάνεται το ύψος. Στη θερμοκρασιακή αναστροφή, η θερμοκρασία μπορεί να είναι υψηλότερη σε μεγαλύτερα ύψη.
Σχηματισμός ομίχλης: Αυτή η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμένη ορατότητα, καθώς η υγρασία συγκεντρώνεται κοντά στο έδαφος.
Ροή αέρα: Η αναστροφή μπορεί να εμποδίσει την κανονική κυκλοφορία του αέρα, οδηγώντας σε στασιμότητα και συγκέντρωση ρύπων.
Διάρκεια: Η θερμοκρασιακή αναστροφή μπορεί να είναι προσωρινή ή να διαρκέσει περισσότερο, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες.
Επιπτώσεις:
Ποιότητα αέρα: Η αναστροφή μπορεί να επιδεινώσει την ποιότητα του αέρα, καθώς οι ρύποι δεν διασκορπίζονται.
Καιρικά φαινόμενα: Μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη ορισμένων καιρικών φαινομένων, όπως η καταιγίδα.
Αναστροφή θερμοκρασίας λόγω ακτινοβολίας (meteo.gr)
Πολλές φορές παρατηρούμε περιοχές με υψηλότερο υψόμετρο από κάποιες άλλες να έχουν πιο υψηλές θερμοκρασίες (θερμοκρασιακή αναστροφή). Ο κανόνας στην κατώτερη τροπόσφαιρα είναι η θερμοκρασία να μειώνεται με το ύψος, όμως υπάρχουν πάντα εξαιρέσεις. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να δημιουργηθούν θερμοκρασιακές αναστροφές, θα μιλήσουμε όμως για την πιο συνηθισμένη στην χώρα μας, κατά την οποία μάλιστα έχουμε τα θερμοκρασιακά ρεκόρ χαμηλών θερμοκρασιών όπως για παράδειγμα στο Κ. Νευροκόπι, τη Φλώρινα, την Πτολεμαΐδα κτλ.
Πολλοί από εσάς μπορεί να έχετε παρατηρήσει μέσω των μετεωρολογικών μας σταθμών (https://www.meteo.gr/meteoplus/Gmap.cfm) ότι στην Βλάστη Κοζάνης (1200μ υψόμετρο) καταγράφονται υψηλότερες θερμοκρασίες από ότι στην Πτολεμαΐδα (600μ) ή για παράδειγμα στο Μέτσοβο (1200μ) πολλές φορές η θερμοκρασία είναι θετική τις βραδινές ώρες και αρνητική στα Ιωάννινα (480μ) (Σχ. α-β). Αυτό συμβαίνει γιατί το έδαφος ψύχεται πιο γρήγορα από τον αέρα, οποίος είναι κακός αγωγός της θερμότητας και λόγω επικλινών εδαφών οι ψυχρές αέριες μάζες κατηφορίζουν στα χαμηλότερα υψόμετρα αφού είναι πιο πυκνές, δηλαδή έχουν μεγαλύτερο βάρος.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας το έδαφος δέχεται μικρού μήκους ακτινοβολία από τον ήλιο και εκπέμπει ακτινοβολία σε μεγάλα μήκη κύματος (υπέρυθρη - κόκκινες καμπύλες στα Σχ. γ-δ). Με αυτόν τον τρόπο το έδαφος ψύχεται ραγδαία μετά τη δύση του ήλιου, αν δεν έχουμε σημαντική μεταφορά θερμών μαζών από άλλη περιοχή και αν δεν έχουμε νέφη στον ουρανό. Τα νέφη ανάλογα με το ύψος που βρίσκονται εκπέμπουν και αυτά με τη σειρά τους υπέρυθρη ακτινοβολία, γι' αυτό και τις βραδινές ώρες στον ουρανό έχουν κοκκινωπό χρώμα. Όσο πιο χαμηλά βρίσκονται, τόσο περισσότερο νερό διαθέτουν και εκπέμπουν περισσότερη ακτινοβολία προς το έδαφος, όπως για παράδειγμα οι σωρείτες, οι στρωματοσωρείτες, τα στρώματα, τα μελανοστρώματα κ.ά. (Σχ.γ). Τα νέφη που βρίσκονται ψηλά στην τροπόσφαιρα (θύσσανοι, θυσσανοσωρείτες κ.ά.) αποτελούνται κυρίως από πάγο και είναι πιο λεπτά από τα χαμηλά νέφη και έτσι απορροφούν και εκπέμπουν λιγότερη υπέρυθρη ακτινοβολία από τα σωρειτόμορφα νέφη (Σχ. δ).
Οι ιδανικές συνθήκες για δημιουργία θερμοκρασιακής αναστροφής λόγω ακτινοβολίας τις νυχτερινές ώρες είναι η απουσία νεφών (ξαστεριά), η απουσία ανέμου (νηνεμία) και η χαμηλή περιεκτικότητα του αέρα σε υγρασία. Όσο λιγότεροι οι υδρατμοί, τόσο πιο πυκνός και βαρύς είναι ο αέρας. Όποτε έχουμε δημιουργία θερμοκρασιακής αναστροφής και κατά τη διάρκειά της πραγματοποιούνται πολλές συμπυκνώσεις ώστε να έχουμε και ομίχλη, η αναστροφή σταματά ή ακόμη μπορεί να έχουμε αύξηση της θερμοκρασίας. Τέλος, το στρώμα αναστροφής έχει πάχος περίπου από 10 μέτρα έως 1 χιλιόμετρο και σπάνια μεγαλύτερο από 1 χιλιόμετρο.